We hebben eerder al gezien dat een rechtendiploma toegang geeft tot tal van beroepen die niet allemaal hetzelfde sociaal statuut genieten.
Onder sociaal statuut verstaan we het feit onderworpen te zijn aan een van de drie bestaande socialezekerheidsstelsels:
Elk socialezekerheidsstelsel bepaalt de reikwijdte van de sociale bescherming waarvan men kan genieten en de sociale bijdragen die moeten worden betaald volgens de regels van elk socialezekerheidsstelsel.
Iedere natuurlijke persoon die een beroepsactiviteit uitoefent en niet gebonden is door een arbeidsovereenkomst of een statuut wordt beschouwd als "zelfstandige".
Er is geen sprake van een relatie van ondergeschiktheid, en dat is het fundamentele verschil met het statuut van loontrekkende.
In deze situatie bevinden zich advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen. Ook sommige juristen en fiscalisten kunnen ervoor kiezen om op zelfstandige basis te werken
Een zelfstandige kan zijn activiteit individueel uitoefenen of als éénmanszaak, (gedelegeerd) bestuurder van een BV of NV, of werkend vennoot.
Voor je als zelfstandige begint te werken, moet je bepaalde formaliteiten vervullen. Je moet:
Sinds 1 januari 2018 kunnen kandidaat-zelfstandigen, die zich in het Brussels Gewest vestigen als zelfstandige in hoofdberoep, een premie ontvangen. Deze premie wordt betaald door Actiris tijdens de eerste 6 maanden.
Het bedrag van de premie is:
Advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen leveren verschillende beroepsprestaties voor rekening van hun cliënten. Daarvoor rekenen ze een ereloon aan waar ze btw bijtellen. Dat ereloon vormt hun bruto-omzet.
Het ereloon van een advocaat kan worden berekend op basis van een uurtarief, een forfaitair bedrag, een percentage van het resultaat (dat de advocaat ontvangt na een geschil of een onderhandeling). Het berekeningsprincipe voor het ereloon wordt altijd van tevoren overeengekomen met de cliënt.
Voor notarissen en gerechtsdeurwaarders ligt de situatie anders. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen een vrij ereloon en een door de wet vastgelegd ereloon. Als ministerieel ambtenaar passen notarissen en gerechtsdeurwaarders een ereloon toe dat wordt vastgesteld volgens een bij koninklijk besluit bepaald barema.
Als medewerker van een advocaat, notaris of gerechtsdeurwaarder met een zelfstandigenstatuut factureer je niet rechtstreeks aan cliënten. Je ereloon wordt betaald aan het kantoor of de praktijk waarin je samenwerkt.
We spreken dan van afhoudingen op erelonen: het kantoor of de praktijk bezorgt jou een deel van de door de cliënten betaalde erelonen voor prestaties die jij hebt verricht in het kader van je samenwerkingsovereenkomst.
Dit zal niet gelden voor jouw 'eigen' cliënten, als je die hebt. Hen zal je rechtstreeks moeten factureren.
Sociale bijdragen
Als zelfstandige betaal je zelf jouw sociale bijdragen. Dat is het grootste verschil tussen zelfstandigen en loontrekkenden. Dat is ook de reden waarom je je als zelfstandige moet aansluiten bij een sociaalverzekeringsfonds dat de sociale bijdragen ontvangt en doorstort aan de Staat.
Sociale bijdragen worden beschouwd als beroepskosten en zijn dus volledig fiscaal aftrekbaar. Ze worden berekend op basis van de als zelfstandige ontvangen brutojaarinkomsten na aftrek van kosten maar voor belastingen.
In ruil voor de betaling van sociale bijdragen verwerft de zelfstandige sociale rechten: kinderbijslag, dienstencheques voor pas bevallen zelfstandigen, ziekte- en invaliditeitsverzekering, faillissementsverzekering, uitkering voor palliatieve zorgen en een wettelijk pensioen.
Berekening en betaling van sociale bijdragen
Ze worden berekend op basis van het netto belastbare jaarinkomen. Het inkomen wordt verdeeld in verschillende schijven waarop telkens een ander bijdragetarief wordt toegepast. Dat tarief geldt enkel voor het inkomensbedrag in die bewuste schijf.
LET OP!
De bijdragen van jaar N worden berekend op basis van het netto belastbaar inkomen aangegeven in N-3: we spreken van voorlopige wettelijke bijdragen.
In jaar N en N+1: je betaalt de voorlopige wettelijke bijdrage.
In N+2: de voorlopige wettelijke bijdrage wordt herzien op basis van je netto belastbare inkomen in jaar N in functie van een herzieningscoëfficiënt om de huidige waarde te berekenen.
Sociale bijdragen worden beschouwd als beroepskosten en zijn dus volledig fiscaal aftrekbaar.
En zo gaat het verder voor de jaren daarna:
| Jaarlijks inkomen | Sociale kwartaalbijdragen |
|---|---|
| < €16.409,20 | €866,62 (minimale forfaitaire bijdrage) |
| €16.409,20 - €70.857,99 | 20,50% |
| €70.857,99 - €104.422,24 | 14,16% |
| > €104.422,24 | 0% - maximum bijdrage = €4.481,94 |
Zelfstandigen moeten hun sociale bijdragen per kwartaal betalen. Het verschuldigde bedrag moet uiterlijk op de laatste dag van het kwartaal op de rekening van het sociaalverzekeringsfonds staan.
Beroepsbijdragen
Die worden rechtstreeks door de orde, de kamer, het instituut of de federatie waarvan je als zelfstandige afhangt, georganiseerd en bepaald. Het zijn hoofdzakelijk verzekeringsbijdragen, met name een burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering en een voorzorgsverzekering. Die zijn verplicht.
Ik start als zelfstandige: hoe worden mijn sociale bijdragen berekend?
Aangezien je net start, heb je nog geen referentie-inkomen! Logisch!
2 mogelijkheden:
De voorlopige bijdragen worden jaarlijks herzien op basis van je reële nettoberoepsinkomen. Die herzieningen kunnen ertoe leiden dat je meer moet gaan betalen als je inkomen hoger ligt dan het minimuminkomen.
Om onaangename verrassingen te vermijden is het aangeraden om vrijwillig hogere bijdragen te betalen op basis van je geschatte beroepsinkomen – dat je over het algemeen zelf vrij precies kunt bepalen.