Opgelet, voor sommige functies bij de overheid moet men de Belgische nationaliteit bezitten. Dus best altijd nagaan alvorens te solliciteren of in te schrijven voor een examen. De nationaliteitsvereiste wordt wel altijd duidelijk gecommuniceerd in de vacatures van Selor.
In het Belgische rechtssysteem zijn er twee soorten magistraten: rechters en parketmagistraten. De taak van de rechter is het oplossen van conflicten. Dat kunnen conflicten tussen burgers zijn (burgerlijke geschillen) of conflicten tussen de staat en de burger, bijvoorbeeld omdat die burger de strafwetten heeft overtreden.
In beide gevallen neemt de rechter kennis van een dossier. In een burgerlijk geschil brengen beide partijen hun argumenten naar voren.
In een strafzaak brengen het Openbaar Ministerie en de partijen (beklaagde, slachtoffer) alle elementen aan die het de rechter mogelijk maken om een oordeel te vellen.
De officiële titel voor een rechter zetelend in een hof van beroep, een arbeidshof of het Hof van Cassatie is een "raadsheer".
Daarnaast zijn er parketmagistraten. Zij vormen samen het Openbaar Ministerie en vervolgen in naam van de staat overtreders van de wet voor de politierechtbank of de correctionele rechtbank. In de volksmond wordt de parketmagistraat die het woord voert ook wel 'de openbare aanklager' genoemd.
De parketmagistraten vormen 'de staande magistratuur' omdat ze tijdens het proces hun aanklacht staande uitspreken. De rechters die de vonnissen vellen, worden 'de zittende magistratuur' genoemd omdat ze tijdens het proces zitten.
Om magistraat te worden moet je minstens een diploma in de rechten hebben en Belg zijn. De andere voorwaarden hangen af van de procedure die je als kandidaat-magistraat wilt volgen.
De vermelde examens worden georganiseerd door de Hoge Raad voor de Justitie, een orgaan dat onafhankelijk is van de minister van Justitie.
Wie de voorbije drie jaar minstens één jaar een juridische functie heeft uitgeoefend, kan deelnemen aan de toelatingsproef tot de gerechtelijke stage. Wie de stage van 18 maanden doorloopt, kan daarna benoemd worden tot parketmagistraat. Wie de stage van drie jaar doorloopt, kan daarna benoemd worden tot rechter of tot parketmagistraat.
Meer ervaren juristen kunnen via een examen rechtstreeks
tot de magistratuur toetreden. Welke
ervaring vereist is om benoemd te worden tot rechter is afhankelijk van het juridische beroep dat iemand heeft uitgeoefend.
Voor een advocaat is tien jaar ervaring vereist, voor iemand met een juridische functie in de privésector twaalf jaar. Wie minstens vijf jaar ervaring heeft en slaagt in het examen, kan benoemd worden tot parketmagistraat.
Wie minstens twintig jaar als advocaat heeft gewerkt, of vijftien jaar als advocaat én ten minste vijf jaar in een ander beroep waarin een belangrijke kennis van het recht vereist is, kan deelnemen aan een mondelinge proef. Wie daarin slaagt, kan benoemd worden tot rechter.
Referendarissen zijn juristen die in de rechtbanken en hoven de rechters helpen bij de voorbereiding van hun vonnissen.
Onder de verantwoordelijkheid en volgens de instructies van één of meerdere magistraten werken ze mee aan de behandeling van gerechtelijke dossiers.
Ze bestuderen de dossiers, onderzoeken juridische vraagstukken en bereiden ontwerpen van vonnissen voor.
… en parketjuristen
De magistraten van het Openbaar Ministerie kunnen voor de juridische voorbereiding van hun dossiers een beroep doen op juristen. Bij het Openbaar Ministerie noemt men deze 'parketjuristen'. Onder de verantwoordelijkheid en volgens de instructies van één of meerdere parketmagistraten doen de parketjuristen onder meer juridisch onderzoekswerk, beheren ze opsporingsonderzoeken, of bereiden ze vorderingen en dagvaardingen juridisch voor.